Een succesvol bedrijf is een bedrijf waarin mensen werken die kunnen excelleren in hun functie en met plezier naar hun werk gaan. Maar nog te vaak belanden werknemers op posities waarvoor ze helemaal niet geschikt zijn. Hoe voorkom je dit als ondernemer? Over varkens, renpaarden en een gezonde dosis zelfspot.
‘Van een varken kan je geen racepaard maken. Hoogstens een snel varken.’
Deze metafoor heb ik vrij veel gebruikt in mijn vorige baan als directeur bij Public Search. In een organisatie actief in de ‘people business’, waarin je dus automatisch veel over mensen praat, zijn metaforen vaak handig om je argument kracht bij te zetten. Waar ik de ene keer deze gebruikte, paste ik de andere keer bijvoorbeeld de metafoor van de voetbalkleedkamer toe. Dan ging het over waterdragers en sterren. Of over aanvallers en verdedigers. Bij het bemiddelen van mensen spreekt het voor zich dat het belangrijk is om continue te benadrukken dat elke rol en elke functie zijn waarde heeft. Dat niet iedereen de ster kan zijn, maar dat de ster alleen een ster kan zijn bij de gratie van de rest.
Een varken dat komt solliciteren voor de functie van racepaard gaat niet succesvol worden in zijn job. Die haalt max een snelheid van 17 kilometer per uur, waar een gewoon paard al de 20/25 kilometer per uur haalt. Laat staan een racepaard, die komen tot wel 60 kilometer per uur. Maar dat wil niet zeggen dat een varken niet nuttig kan zijn binnen je organisatie. Varkens zijn zelfs héél nuttige dieren. Ze zorgen voor vlees (al vindt niet iedereen dit een nuttige functie), ploegen land om en zorgen voor bemesting van schrale grond. Daar hoeven ze niet veel voor terug: ze eten namelijk alles. Zo verwerken ze al het afval en de bijproducten van de boerderij. Reuze handige dieren dus. Maar een hardloopwedstrijd zullen ze nooit winnen.
Voor elke organisatie met personeel is het dan ook belangrijk om verschillende soorten waarde te herkennen en te erkennen. En iedere leidinggevende heeft de verantwoordelijkheid om mensen, sorry voor het jeukjargon, in hun kracht te zetten. Of, zoals je de deskundigen op televisie vaak hoort zeggen: voetbaltrainer zijn is niet zo moeilijk. Gewoon de juiste spelers op de juiste posities zetten. Als Jan Wouters had geopteerd voor de rol van linksbuiten, was hij op de bank beland. Dan miste Nederland zijn controlerende middenvelder en had van Basten nooit gescoord tegen Duitsland. (Even voor de jonge lezers: dit speelde zich af in 1988).
In elke organisatie en binnen elk team werkt dit hetzelfde. Elke functie is nuttig, ook al wordt dat door de buitenwacht misschien niet altijd zo gezien. Voor ondernemers met personeel is het dus belangrijk dat iedereen binnen de organisatie doet waar hij goed in is en zich gewaardeerd voelt om zijn bijdrage.
Klinkt simpel, niet? Toch is de praktijk weerbarstiger. Mensen (ondernemers, managers en werknemers) hebben allemaal de neiging om hun kennis of bekwaamheid op een bepaald gebied te overschatten. Dit wordt ook wel het dunning kruger-effect genoemd. Voor een organisatie die actief is in de personeelsbemiddeling is dit overigens een ideaal fenomeen. Het zorgt er namelijk voor dat er altijd werk is, want er zijn derhalve altijd mensen die niet functioneren in de positie die ze bekleden.
Voor menig ondernemer is het trouwens lastig zulk disfunctioneren te herkennen of op de juiste manier aan te pakken. Zij hebben vaak de neiging de boel dan maar zelf vlot te trekken en zijn überhaupt slecht in loslaten. Zo komen zij er dus vaak veel te laat of in het slechtste geval helemaal niet achter dat iemand niet goed presteert.
Hoe kun je als ondernemer/werkgever voorkomen dat mensen op posities terechtkomen waarvoor zij eigenlijk niet geschikt zijn? Dat is vrij lastig, maar niet onmogelijk. Bij Public Search probeerden we het te voorkomen door mensen te toetsen op zelfreflectie. En misschien nog wel belangrijker: op zelfspot. Als iemand in staat is over zichzelf en zijn eigen handelen te lachen, is dat een duidelijk teken van intelligentie en, mits op een en spontane manier toegepast, van een realistisch zelfbeeld.
Hoe toets je iemands geschiktheid voor een bepaalde rol nog meer? Door simpelweg te vragen naar voorbeelden van de beweringen op zijn CV. Vraag naar meerdere praktijksituaties en naar verschillende schoolprestaties. Iedereen met een gezond reflectief vermogen begint dan automatisch ook over dingen die niet klopten of ingewikkeld waren. De kandidaten met de ingestudeerde verhaaltjes vallen zo vrij snel door de mand.
Voorkom je met deze manier van rekruteren het dunning kruger? Nee, dat niet. Wel kan het een belangrijke bijdrage leveren aan het terugbrengen van het personeelsverloop. Het zorgt ervoor dat mensen op functies terechtkomen waarin ze kunnen excelleren, of dat nu die van varken of van renpaard is. Hiermee vergroot je hun werkplezier en de sfeer op een kantoor. Daar wordt uiteindelijk niet alleen je personeel, maar ook jouw bedrijf beter van.
Comments